ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΗ ΥΠΑΙΘΡΟ
ΒΟΡΕΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ: Περιοχή Όρους και Αγύρου

Το βόρειο τμήμα της Κέρκυρας είναι το μεγαλύτερο, εφόσον, εκεί το νησί πλαταίνει σημαντικά. Κυρίαρχο στοιχείο της περιοχής είναι, το δίχως άλλο, το όρος Παντοκράτορας που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα και χωρίζει αυτό το κομμάτι του νησιού σε δύο περιοχές: την περιοχή του Όρους [αυτήν, δηλαδή, που βρίσκεται στα ανατολικά και την καταλαμβάνει το βουνό] και την περιοχή Γύρου ή Αγύρου [την περιοχή, δηλαδή, που βρίσκεται στα δυτικά και ονομάζεται έτσι, είτε, επειδή η διέλευση από τα χωριά της περιοχής αποτελεί γύρο, είτε, επειδή η θέση των χωριών αυτών σχηματίζει γύρο, δηλαδή, κύκλο]. Εμείς, θα ξεκινήσουμε τη διαδρομή μας από τα ανατολικά [από το όρος] και θα καταλήξουμε στα δυτικά.
Βγαίνουμε από την πόλη ακολουθώντας την εθνική οδό Παλαιοκαστρίτσας. Στα πέντε χλμ. περίπου, συναντούμε το Κοντόκαλι, ένα έντονα τουριστικό χωριό, χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον και, αμέσως μετά, τα Γουβιά. Πρόκειται για ένα εξίσου τουριστικό χωρίο που όμως παρουσιάζει ενδιαφέρον, αφενός για την μαρίνα του, γεμάτη όμορφα κότερα χειμώνα - καλοκαίρι, αλλά, κυρίως, για τα ερείπια του βενετικού ναυστάθμου, του «Αρσενάλε». Από τα κτίρια αυτά τα οποία επί Βενετών επισκευάζονταν οι γαλέρες του βενετικού στόλου, σήμερα σώζονται μεγάλα τμήματα των τοίχων, οι κολώνες και οι αψίδες των θόλων, ενώ, η στέγη λείπει ολοκληρωτικά. Το θέαμα των ερειπίων αυτών είναι εντυπωσιακότατο.
Μετά τα Γουβιά, η διασταύρωση που συναντούμε στα αριστερά, μας οδηγεί μέσα από ένα δρόμο πνιγμένο στο πράσινο, στα Δανίλλια. Εδώ βρίσκεται το «Χωριό», δηλαδή ένα «τεχνητό» κλασικό κερκυραϊκό χωριό, με παραδοσιακά σπίτια, μαγαζιά και επαγγέλματα του περασμένου αιώνα που, μαζί με το μουσείο του, μας δίνει μια πολύ καλή εικόνα της Κέρκυρας μιας περασμένης εποχής.
Επόμενη στάση μας το Κομένο. Εδώ, απλώνεται μπροστά μας μία από τις πιο ειδυλλιακές τοποθεσίες της Κέρκυρας: στη μέση ενός κόλπου με νερά τόσο ήρεμα που θυμίζουν λίμνη, μία στενή λωρίδα γης οδηγεί σε ένα εκκλησάκι που μοιάζει να πλέει πάνω στο νερό.
Στη συνέχεια, επισκεπτόμαστε τη Δασιά. Η περιοχή είναι γεμάτη ξενοδοχεία και τουριστικά μαγαζιά, αλλά, διαθέτει και μία από τις πιο όμορφες παραλίες του νησιού: οι ελιές αγγίζουν, σχεδόν, την γαλήνια πράσινη θάλασσα, με μικρά βότσαλα και χοντρή άμμο στην παραλία. Η θέα προς την πόλη και το Παλιό Φρούριο είναι μαγευτική. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι εδώ βρίσκεται και το κλαμπ Μεντιτερανέ της Κέρκυρας που, λέγεται, ότι είναι από τα καλύτερα της Μεσογείου, με ψάθινες καλύβες, πνιγμένες στο πράσινο.
Μετά τη Δασιά, κατηφορίζουμε προς το Υψο και το Πυργί, δύο παραθαλάσσια, συνεχόμενα, πρώην ψαροχώρια και νυν τουριστικά θέρετρα. Είναι εντυπωσιακό ότι απλώνονται κατά μήκος μιας εντελώς ευθείας, παραλίας, από την οποία τα χωρίζει ένας φαρδύς δρόμος. Και εδώ η θάλασσα είναι ήρεμη και η ακροθαλασσιά με χαλίκια, και εδώ η θέα προς την πόλη είναι πολύ όμορφη, αλλά, εκείνο που, κυρίως, σαγηνεύει είναι η θέα του Παντοκράτορα, του ψηλότερου βουνού της Κέρκυρας, που υψώνεται επιβλητικός στο βάθος του δρόμου.
Μετά το Πυργί, ο δρόμος γίνεται ανηφορικός και μία διασταύρωση στα αριστερά μας οδηγεί στο χωριό Άγιος Μάρκος. Αξίζει να λοξοδρομήσουμε για να το επισκεφτούμε, γιατί, πρόκειται για ένα από τα πιο παραδοσιακά χωριά της περιοχής και διαθέτει την όμορφη εκκλησία του Παντοκράτορα, στην οποία σώζονται τοιχογραφίες του 1576. Το χωρίο, όπως είναι σκαρφαλωμένο στο βουνό, προσφέρει απαράμιλλη θέα προς τον όρμο του Υψου, την πόλη και το νότιο τμήμα της Κέρκυρας.
Επιστρέφοντας στον παράκτιο δρόμο, σύντομα συναντούμε και δεύτερη διακλάδωση προς τα αριστερά. Από εκεί οδηγούμαστε, μέσω ενός δύσκολου, αλλά πανέμορφου δρόμου, στην κορυφή του όρους Παντοκράτορας, περνώντας διαδοχικά από τα παραδοσιακά χωριά Σπαρτίλλας και Στρινίλλας. Όσο ανεβαίνουμε η θέα γίνεται μαγευτική και στην κορυφή νοιώθουμε ότι η ματιά μας μπορεί να αγκαλιάσει τα πάντα: μπορούμε να δούμε προς τα ανατολικά, τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές Ηπείρου και Αλβανίας, προς το βορά τα διαπόντια νησιά Οθωνούς, Μαθράκι και Ερείκουσα, προς το νότο την οροσειρά της Λευκίμμης, του Παξούς και την Κεφαλληνία, ενώ, λέγεται ότι, όταν έχει καθαρή ατμόσφαιρα, μπορεί κανείς να διακρίνει ακόμη και τις ακτές της Ιταλίας.
Στην κορυφή βρίσκεται η μονή του Υψηλού Παντοκράτορα, με πολλά κελιά και πέτρινη εκκλησία. Η μονή κτίστηκε το 1689, με τη συνδρομή των κατοίκων των γύρω περιοχών, σε αντικατάσταση μοναστηριού που υπήρχε εκεί από την εποχή των Ανδηγαυτών και καταστράφηκε το 16ο αι. Η εκκλησία γιορτάζει την ημέρα του Σωτήρος και το προσκύνημα διαρκεί έξι μέρες [1-6 Αυγούστου].
Επιστρέφουμε στον παράκτιο δρόμο και γρήγορα συναντούμε το Μπαρμπάτι με την υπέροχη, όλο στρογγυλά βότσαλα, παραλία του, που απλώνεται στη συνέχεια ενός ατέλειωτου ελαιώνα, κάτω από τον ορεινό όγκο του Παντοκράτορα. Τα νερά εδώ είναι δροσερά και πεντακάθαρα και καθρεφτίζουν μέσα τους τη γοητεία του βουνού.
Λίγο αργότερα συναντούμε το Νησάκι [γραφική παραλία με διάφανα νερά, άσπρη άμμο και μεγάλη τουριστική κίνηση], και στη συνέχεια, το Καλάμι και την Κουλούρα. Το Καλάμι είναι ένας μικρός όρμος με όμορφα νερά, αμμουδερή παραλία και παραδοσιακά σπίτια [περιγράφεται πολύ κολακευτικά στο βιβλίο του Laurence Durell ‘Prosperos Cell’]. Εκεί, όμως, που πραγματικά γοητευόμαστε είναι στην Κουλούρα: το μικρό λιμάνι πήρα το όνομά του από το κυκλικό σχήμα, ενώ, στην άκρη του, το αναπαλαιωμένο βενετσιάνικο σπίτι προσδίδει ιδιαίτερη γοητεία στο τοπίο.
Η επόμενη παραλία είναι αυτή του Αγίου Στέφανου σ’ ένα όρμο με ψαροταβέρνες, που στέκεται απέναντι από τα αλβανικά βουνά. Εδώ είναι το πιο κοντινό σημείο μεταξύ Κέρκυρας και Αλβανίας.
Η Κασσιώπη είναι το μεγαλύτερο χωριό του βορειοανατολικού τμήματος του νησιού. Άκμασε ιδιαίτερα κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, σύμφωνα, μάλιστα, με την παράδοση, την είχε επισκεφτεί και ο αυτοκράτορας Νέρων. Στην Κασσιώπη σώζονται τα ερείπια ενός από τα ισχυρότερα κάστρα της κερκυραϊκής υπαίθρου, που κτίστηκε επί Ανδηγαυών [1267-1386]. Πάνω στον αρχαίο ναό του Κασσιώπιου Διος πιστεύεται ότι είναι κτισμένη η εκκλησία της Παναγίας της Κασσωπίτρας.
Κτίστηκε στα πρώτα χρόνια της διάδοσης του χριστιανισμού στην Κέρκυρα, καταστράφηκε κατά την διάρκεια της πολιορκίας των Τούρκων το 1537, και ξαναχτίστηκε από τους Βενετούς το 1580, όπως μαρτυρεί και η λατινική επιγραφή που σώζεται πάνω από τη βορινή θύρα. Η εικόνα της Παναγίας είναι ζωγραφισμένη από το μεγάλο αγιογράφο της κρητικής σχολής, τον Πουλάκη και της αποδίδονται θαυματουργικές ιδιότητες. Το ίδιο το χωριό έχει χάσει το χρώμα που είχε παλιότερα σαν ψαροχώρι, αλλά, το λιμάνι του παραμένει ένα από τα γραφικότερα του νησιού.
Οκτώ χιλιόμετρα περίπου μετά την Κασσιώπη, βρίσκεται το χωριό Περίθεια. Κτίστηκε σε αντικατάσταση του παλαιότερου χωριού που σήμερα ονομάζουν Παλιά Περίθεια, το οποίο βρισκόταν ψηλά στο βουνό, στην συνέχεια εγκαταλείφθηκε και σήμερα στέκει εκεί ακατοίκητο, σαν ένα χωριό φάντασμα. Η παλιά Περίθεια είναι χτισμένη ψηλά, στην καταπράσινη πλαγιά του Παντοκράτορα. Η φύση, σε ολόκληρη την κοιλάδα, είναι εκπληκτικής ομορφιάς: γρασίδι, δέντρα και λουλούδια όλων των χρωμάτων, αποτελούν το φόντο μέσα στο οποίο στέκονται, άλλα ερειπωμένα και άλλα ανακαινισμένα, τα σπίτια του χωριού. Όλα είναι χτισμένα σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Κέρκυρας. Τα περισσότερα έχουν πέτρινη εξωτερική σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο, μέσα από έναν εξώστη με κολόνες που, στην κερκυραϊκή διάλεκτο, ονομάζεται «μπότζος». Κάτω από τον μπότζο υπάρχουν «βόλτα», ενώ, στο ισόγειο βρίσκεται το «κατώι» που χρησίμευε σαν αποθήκη για κρασί και λάδι. Μέσα στο χωριό υπάρχουν τουλάχιστον επτά ναοί και μερικοί εικάζουν ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από το «περί» και «θεία», δηλαδή, από το γεγονός ότι το χωριό βρίσκεται κοντά στα αφιερώματα προς το Θεό.
Στα δεξιά του κεντρικού δρόμου [προς Αχαράβη] βρίσκεται ο όρμος του Απραού με την όμορφη θάλασσα και τη λίμνη [λιμνοθάλασσα στην πραγματικότητα] Αντινιώτη [ή Αντινειότη]. Το όνομά της πιστεύεται ότι είναι σύνθετο, είτε από το αντί και νιότη, είτε από το Άδης και νειότη. δηλαδή, Αδηνειότη. Και οι δύο εκδοχές παραπέμπουν στους πολλούς θανάτους των κατοίκων που θα πρέπει να οφείλονταν είτε στη νοσηρότητα της περιοχής λόγω των ελωδών εκτάσεων, είτε σε επιδρομές εχθρών.
Χαρακτηριστικό είναι ότι και η αμέσως επόμενη περιοχή ονομάζεται Αχαράβη που σημαίνει «άχαρη ήβη», επιβεβαιώνοντας την άποψη περί νοσηρότητας της περιοχής στα παλιά χρόνια. Εν πάση περιπτώσει, σήμερα η περιοχή είναι ένας σημαντικότατος υδροβιότοπος που σφύζει από ζωή και, σίγουρα, ένα από τα ομορφότερα τοπία του νησιού.
Μετά την παραλία και τον οικισμό της Αχαράβης περνάμε από το Ρόδα [ένα ακόμη μικρό παραθαλάσσιο χωρίο με μεγάλη τουριστική ανάπτυξη] και την Αστρακερή και καταλήγουμε στο Σιδάρι. Η παραλία αυτή διαφέρει από όλες τις προηγούμενες: τα νερά εδώ είναι ρηχά και η άμμος πηλώδης, αλλά, εκείνο που πραγματικά κάνει την παραλία μοναδική, είναι οι λοφίσκοι και τα απότομα πετρώματα που, σε μερικά σημεία της, σχηματίζουν φυσικές κοιλότητες, δίνοντας από μακριά την εντύπωση δαντελωτών φιόρδ. Μια από τις κοιλότητες αυτές σχημάτιζε παλιά κανάλι, που ήταν γνωστό με την ονομασία ‘Canal d’ Amour’, όμως, σήμερα δεν υφίσταται πλέον: το πηλώδες έδαφος παρασύρθηκε από τη θάλασσα.
Από το Σιδάρι παίρνουμε το δρόμο που οδηγεί προς τα νότια και μπαίνουμε, προς στιγμήν, στην ενδοχώρα της βόρειας Κέρκυρας. Η περιοχή που αρχίζει εδώ ονομάζεται Αγύρου και είναι από τις πιο προικισμένες από τη φύση περιοχές [ελιές και κυπαρίσσια φυτρώνουν σε έδαφος μαλακό, σκεπασμένο από πυκνή φτέρη], αλλά και πανέμορφα παραδοσιακά χωριά, συνδυασμός που της προσδίδει ρομαντική, τρυφερή ατμόσφαιρα, χαρακτηριστικά τυπικά και τα δύο της Κέρκυρας.
Μετά τους Αρκαδάδες παίρνουμε το δρόμο για το χωριό Πάγοι και από εκεί καταλήγουμε στην παραλία του Αι-Γιώργη των Πάγων. Πρόκειται για μια απέραντη αμμουδερή παραλία που, από τη μία μεριά την περιβάλλει το απότομο ακρωτήριο του Αρίλλα, και από την άλλη απαλοί λόφοι. Μπροστά μας απλώνεται το πέλαγος, προκαλώντας μας το δέος για το απέραντο και μακρινό.